Čitanje knjiga može biti zabavno i opuštajuće iskustvo. Kroz knjige možete uroniti u različite svjetove, upoznati nove likove i doživjeti različite avanture. Knjige mogu biti izvor razonode i bijega od stvarnosti, ali i izvrsna prilika za učenje i širenje znanja. Redovno čitanje može poboljšati sposobnost komunikacije i pismeno izražavanje, a čitanje knjiga može da smanji stres i anksioznost. Važno je pronaći knjige koje vas zanimaju i odgovaraju vašim interesima.
Mnoge su blagodeti čitanja, a da li i koliko čitaju penzioneri u Bosni i Hercegovini provjerili smo u nekoliko gradskih biblioteka, ali i kod samih penzionera.
Banjalučani koriste i online kataloge
U Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci Republike Srpske, sa sjedištem u Banjaluci, kažu da penzioneri čine oko 30% ukupnog broja njihovih posjetilaca i korisnika, a oni im se odužuju tako što im naplaćuju godišnje članske karte po 50% nižoj cijeni, odnosno 10 KM.
“Penzioneri su veoma aktivni čitaoci i često se ne zadovoljavaju jednom knjigom, nego iz biblioteke sa sobom ponesu više knjiga”, istakla je Lana Šaula, bibliotekar NUBRS.
Kaže da je muški dio ove grupe korisnika najviše zainteresovan za istoriju i politiku, a kada se radi o beletristici, ni to se ne razlikuje mnogo – uglavnom čitaju djela sa istorijskom, političkom i kriminalističkom tematikom.
“Žene više vole čitati opuštajuću literaturu – ljubavne, istorijske i porodične romane, a jedni i drugi često se u poznijim godinama požele okrenuti klasicima, onima koje su već nekad pročitali
ili onima koje su propustili pročitati ranije”, kaže Šaula. Pretežno biraju domaće autore, a od autora i autorki koji se najčešće čitaju izdvajamo Sinišu Kovačevića, Ljiljanu Habjanović Đurović, Ljiljanu Šarac, Miodraga Majića, Svetislava Basaru, Dejana Stojiljkovića.
Od stranih autora, na tu listu mogu ići Ju Nesbe, Lusinda Rajli, Robert Haris, Harlan Koben, Robert Ladlam. Klasici kojima se često vraćaju su djela Emila Zole, Gabrijela Garsije Markesa, Eriha Marije Remarka, Džejn Ostin, Danila Kiša, Borislava Pekića, Ive Andrića, Meše Selimovića i mnogih drugih.
“Kada se radi o drugim žanrovima, među ovom starosnom grupom veoma su popularni putopisi, biografije slavnih i memoarska proza. Manji dio se interesuje i za naučnu i epsku fantastiku, ali i stripove”, navodi Šaula.
Ono što je pohvalno, a što su istakli u ovoj biblioteci, je to da su neki penzioneri voljni da se prilagode ovom dobu modernih tehnologija, te koriste onlajn katalog, pa i mobilnu aplikaciju.
U Sarajevu besplatna članarina za penzionere
U toku 2023. godine u JU Biblioteka Sarajeva učlanilo se oko 750 penzionera, koji redovno koriste bibliotečke usluge, iznajmljuju bibliotečku građu, čitaju dnevne novine, ali i posjećuju promocije knjiga i književne susrete koje organizuje Biblioteka.
“Penzioneri najčešće iznajmljuju beletristiku, historijske romane, romansirane biografije, putopise. Naravno, tu su i najnovije knjige bosanskohercegovačkih autora i autora iz regije, ali i naučno-popularnu literaturu kao i stručne publikacije iz područja historije, društvenih i kulturnih pitanja, psihologije, kulturne baštine”, istakla je Amela Đelilović-Malešević, voditeljka Službe za rad sa korisnicima bibliotečkih usluga u JU Biblioteka Sarajevo.
Istakla je da su penzioneri dosta dobro upoznati sa izdavačkom produkcijom i prate novija književna izdanja.
“Korisnici treće životne dobi čitaju na osnovu afiniteta, obrazovanja i čitalačkih navika, evidentan je i interes za klasicima – dobitnicima Nobelove nagrade i drugih književnih nagrada”, dodaje Đelilović-Malešević. Ističe da Biblioteka Sarajeva ima uspješnu saradnju sa lokalnim samoupravama na način da većina Opština finansira besplatne članarine za svoje građane i građanke treće životne dobi.
Bjeljinci često posjećuju biblioteku
U JU Narodnoj biblioteci “Filip Višnjić” u Bijeljini učlanjen je 571 penzioner. Ono što bijeljinski penzioneri čitaju ne razlikuje se mnogo od banjalučkih, a prednjače biografije poznatih istorijskih ličnosti, kao i romani domaćih autora.
Kako su naveli iz ove biblioteke njihovi sugrađani treće životne dobi veoma često posjećuju biblioteku, a među popularnim naslovima su i Vladimir Ćorović, Istorija srpskog naroda, Istorija II svjetskog rata, te romani domaćih autora- Vuk Drašković, Dobrica Ćosić, Ivo Andrić, Meša Selimović, Dejan Stojiljković, Vladimir Kecmanović, Dejan Lučić i drugi.
Od pojedinačnih knjiga najviše se čitaju Lebović, Đ.- Semper Idem; Lazić, M.- Dnevnik ratnog hirurga; Laušević, Ž. -Godina prođe dan nikad; Petrović, G. -Vesela udba; Đilac M. -Besudna zemlja;
Prijedorski penzioneri vole laganija štiva
Prijedorski penzioneri uglavnom čitaju laganije štivo. Kako je pojasnila Gordana Vila, direktor JU NB “Ćirilo i Metodije” iz Prijedora, u njihovu biblioteku u ovoj godini učlanjeno je oko 300 penzionera.
“Penzioneri najčešće uzimaju knjige iz žanrova beletristika, trileri, istorijski romani, ali i djela iz klasične književnosti”, rekla je Vila.
U Kotor Varoši publikacije sa većim fontom
U Narodnoj biblioteci Kotor Varoš kažu da su penzioneri njihovi redovni i vjerni čitaoci.
“Imamo stotinjak penzionera godišnje, koji su članovi biblioteke. Članarina za njih je simbolična i dolaze vrlo često jer dosta čitaju. Trudimo se da nabavimo naslove koje oni vole i tražimo one publikacije koje su štampane većim fontom jer im to olakšava čitanje”, pojasnila je Bojana Vasić, bibliotekar u narodnoj biblioteci Kotor Varoš.
Najviše čitaju beletristiku, odnosno romane, kao i istoriju i naslove domaćih autora.
Šta čitaju Banjalučani?
Nada V. (63) – Čitanje me relaksira i umiruje. Ljubitelj sam dobrih trilera, ali i istorijskih knjiga i putopisa. Volim i naše proslavljene pisce, a posebno bih izdvojila nobelovca Ivu Andrića. Nisam učlanjena u biblioteku, posuđujem knjige od prijatelja i porodice, ali i kupim po neku.
Mihajlo Đ. (70) – Učlanjen sam u biblioteku i redovno ih posjećujem. Volim da čitam nove knjige domaćih autora, ali i da se vraćam starim klasicima koje sam čitao u dosta mlađem peridu. Ono što bih izdvojio, među poslednjim knjigama koje sam pročitao je knjiga Semper idem od Đorđa Lebovića.
Marija G.(60) – Iskreno da vam kažem nemam volje ni vremena za čitanje. Zadnji put sam pročitala knjigu kada sam bila trudna sa mlađim djetetom, znači dosta davno (smijeh).
Petar K. (69)- Ja više volim da čitam novine, ali doda se tu i po neka knjiga. Volim istorijske knjige i rado im se vraćam.
Gordana T. (65) – Našli ste pravu osobu za ovo pitanje. Obožavam knjige. Volim da posjećujem i biblioteku, ali i sajmove knjiga. Spremam se da idem i na sajam knjiga u Beograd. Ja sam vam “moderna baka”, volim nove knjige domaćih autora. Preporučujem i svojim ostalim vršnjacima da se posvete čitanju, a trenutno mi pada na pamet da im preporučim knjigu “Deda rankove riblje teorije” od Mirjana Đurđević.
Evo i nekoliko preporuka za čitanje:
Semper idem – Đorđe Lebović
Mnogi kritičari ovo djelo smatraju za prvo remek-djelo XXI veka u srpskoj književnosti, a to je svakako i poziv da ga pročitate.
Roman-hronika o djetinjstvu u Kraljevini Jugoslaviji uoči II svetskog rata, koja je i zbog osobenog piščevog stila i originalnog postupka, kao i zbog teme i njene književne transpozicije, prepoznata kao kanonsko djelo savremene srpske književnosti. Ispričan iz perspektive dječaka koji posmatra približavanje Velikog Sunovrata – širenja nacizma u svojoj okolini koliko i u Evropi – pisac je u vidu imao paralelu između ondašnjeg ludila i rata koji je u Jugoslaviji buknuo 90-ih godina prošlog vijeka. U ratu je izgubio četrdeset članova svoje porodice a sam, kao četrnaestogodišnjak, prošao pakao Aušvica.
Starac i more, Ernest Hemingvej
Ukoliko niste u mladosti pročitali ovu knjigu, onda su penzionerski dani pravo vrijeme za nju.
Oblikujući svoga junaka u duhu istrajnog aktivizma, Hemingvej (1898-1961) ga čini zapitanim nad smislom ljudske sudbine. Starčeva pozicija je utoliko zanimljivija što on stalno učestvuje u borbama koje prevazilaze njegovu snagu. „Ali ja ću joj pokazati šta čovek može, i šta je čovek u stanju da podnese”, kaže starac čija borba u Hemingvejevom alegorijskom pripovjedanju zadobija izgled ritualne predstave. Kada on, pri kraju romana, izgovori najpoznatiju rečenicu koju je Hemingvej napisao: „Čovek može da bude uništen, ali nikada poražen”, onda u tome valja prepoznati vrhunski izraz odlučnog nepristajanja na poraz.
Deca Zla – Miodrag Majić
Ako volite dobre trilere, a uz to i domaće autore, onda je ovo svakako knjiga za vas.
U središtu romana Deca zla nalazi se dramatično ubistvo, a potraga za počiniocem biće samo okidač za niz drugih događaja koji će otkriti da je reč o zločinu strasti, osvete, opomene i simbolike. Kako pronaći krivca u svijetu u kom je istina izobličena, a prošlost junaka utkana u njihovu sadašnjost neraskidivim nitima zla?
Sazvežđe svitaca – Mirjana Bobić Mojsilović
Ako ste ljubitelj laganog štiva, onda je nova knjiga Mirjane Bobić Mojsilović odličan izbor.
Ova knjiga je priča o iskupljenju i ljudima koje može spasiti jedino ljubav. Životne priče šestoro junaka ovog romana ispreplešće se i zauvijek promijeniti za sedamdeset dva sudbonosna sata. Primorani da pogledaju životu u oči, moraće ili da ga prigrle ili da zauvijek ostanu osujećeni u svojim težnjama. Sazvežđe svitaca je zbirka melanholije, nade i burnih osećanja, koja će vas zagrliti čvrsto i neće vas puštati dok vam ne izmami suzu, nostalgiju, tugu, širok osmijeh i uzdah olakšanja.
Derviš i smrt – Meša Selimović
Ukoliko volite klasike i nekada davno ste čitali ovu knjigu, uvijek joj se možete vratiti i doživjeti je na potpuno drugačiji način.
Derviš i smrt je najuspješniji roman jugoslovenskog pisca Meše Selimovića, inspirisan tragičnom smrću Mešinog starijeg brata Šefkije Selimovića.
Roman je pisan u razdoblju od četiri godine (1962-1966) u piščevom poodmaklom dobu. Objavljen je 1966. godine od strane izdavačke kuće Svjetlost iz Sarajeva i doživio nevjerovatan uspjeh u okvirima čitalačke javnosti širom tadašnje Jugoslavije.
Autor: Sandra Vukić/Penzionerski centar
Foto ilustarcija: Yandex
